Tóm tắt
1. PHƯƠNG PHÁP ĐIỆN CHÂM VÀ THỦY CHÂM
Phương pháp điện châm là dùng máy điện tử tạo xung điện ở cường độ và các dải tần số khác nhau kích thích vào huyệt nhằm mục đích điều khiển sự vận hành khí huyết, để đưa trạng thái cơ thể trở lại cân bằng và ổn định, tiêu trừ bệnh tật.
Phương pháp thuỷ châm là tiêm thuốc vào huyệt là một phương pháp chữa bệnh phối hợp tác dụng chữa bệnh của châm kim theo học thuyết kinh lạc với tác dụng chữa bệnh tăng cường tác động dược lý của các thuốc tiêm bắp kích thích vào huyệt để nâng cao hiệu quả chữa bệnh.
2. CƠ CHẾ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆN CHÂM THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI
Theo thuyết thần kinh, thần kinh - thể dịch: Khi tác dụng lên các huyệt thuộc hệ kinh lạc bằng các biện pháp khác nhau như xoa bóp, châm cứu, day bấm, chiếu tia lazer gây ra điện thế hoạt động tại đây, sau đó chúng được truyền về hệ thần kinh trung ương hoạt hoá các cấu trúc thần kinh tiết ra các chất khác nhau. Các chất này được giải phóng tại các tận cùng sợi trục tiếp xúc với các tế bào thần kinh nằm trong các trung khu của cơ quan phân tích cảm giác đau, tại đây sẽ diễn ra các quá trình ức chế dẫn truyền các xung đau theo cơ chế ức chế trước và sau synap
Thuyết cổng kiểm soát: tại sừng sau tuỷ sống, thể lưới thân não và đồi thị: Điện châm các huyệt tạo ra các thay đổi tại huyệt và các xung thần kinh theo các sợi thần kinh có kích thước lớn Aα, Aβ đến các cấu trúc trong hệ thần kinh trung ương. Ở đây sẽ hình thành các cổng ngăn chặn các xung đau từ ngoại vi truyền vào, không cho chúng đến vỏ não.
Thuyết phản xạ thần kinh thực vật: Khi tác động lên bề mặt da và các điểm có hoạt tính sinh học cao (huyệt) sẽ gây được các biến đổi trong các trung khu thần kinh thực vật và do đó điều chỉnh được cảm giác đau và các rối loạn bệnh lý.
3. CƠ CHẾ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆN CHÂM THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN
Châm cứu có tác dụng điều hoà thăng bằng âm dương, nâng cao chính khí, đuổi tà khí ra ngoài, điều chỉnh công năng hoạt động của hệ kinh lạc, làm thông kinh hoạt lạc, khí huyết lưu thông.
Tác dụng điều khí: Khí của kinh mạch khi có bệnh có thể hữu dư (thực) hoặc bất túc (hư). Châm cứu là tả cái thực của khí hữu dư và bổ cái hư của khí bất túc, qua đó điều hoà lại âm dương.
Tác dụng giảm đau của điện châm: Châm cứu có tác dụng “điều khí huyết” và “trị thần” nên có tác dụng giảm đau, trị bệnh.
4. CƠ CHẾ TÁC DỤNG CỦA THỦY CHÂM
Theo học thuyết kinh lạc: 12 kinh mạch bên trong phụ thuộc 12 tạng phủ, bên ngoài nối với các khớp chân tay. Khi kích thích những bộ vị nhất định ở ngoài da cũng sẽ có phản ứng tới nội tạng.
Theo thuyết phản xạ của Pavlov: Khi thuỷ châm một bộ vị (huyệt vị) nào đó trên cơ thể sẽ truyền xung kích thích vào vỏ não → phản xạ tới các cấp của hệ thần kinh → điều chỉnh tất cả các hoạt động của cơ quan nội tạng, do đó chữa khỏi bệnh
Căn cứ theo dược lý học: Các thuốc thích hợp tiêm dưới da hoặc tiêm bắp thì tiêm ở bất cứ bộ vị nào ở dưới da hoặc bắp thịt cũng có tác dụng như nhau. Do đó, ta có thể chọn kinh huyệt thích ứng tiêm thuốc vào → vừa có tác dụng điều trị của kích thích kinh huyệt vừa có tác dụng của thuốc, hơn nữa khi đưa thuốc vào kinh huyệt sẽ tác động nhanh hơn mạnh hơn nhất là các thuốc có tác dụng hưng phấn thần kinh.
5. CÁC NGUYÊN LÝ KHOA HỌC TRONG NHỒI MÁU NÃO
Khi đột quỵ nhồi máu não xảy ra sẽ trải qua các giai đoạn khác nhau. Giai đoạn tối cấp và cấp từ vài giờ đến vài ngày; đến giai đoạn bán cấp sớm, bán cấp muộn và giai đoạn mãn tính từ vài ngày, vài tuần đến vài tháng.
Ngay khi nhồi máu xảy ra cơ thể sẽ trải qua các quá trình sinh lý bệnh cấp như tổn thương tế bào, chết tế bào, sẹo tế bào do thiếu máu nuôi dưỡng. Cơ thể cũng có các cơ chế bảo vệ ngay lập tức sau nhồi máu, nhưng quá trình này giảm nhanh sau những ngày đầu, bên cạnh đó cơ thể có quá trình mềm dẻo thần kinh và phục hồi thần kinh ngay từ những ngày đầu và tăng dần, kéo dài đến giai đoạn mãn tính.
Biện pháp điều trị đặc hiệu giai đoạn cấp là tái thông mạch càng sớm càng tốt bằng các điều trị như tái thông đường tĩnh mạch rtpA (trong 4,5 giờ) hay lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học (trong 6 giờ). Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân được hưởng lợi từ các điều trị đặc hiệu này rất thấp, chỉ chiếm khoảng 5%. Do đó phần lớn bệnh nhân (95%) còn lại không được hưởng lợi từ điều trị đặc hiệu tái thông mạch, cần có các điều trị phục hồi chức năng thần kinh, giúp thúc đẩy cơ chế phục hồi thần kinh nội sinh của cơ thể. Cerebrolysin kết hợp với các điều trị PHCN thần kinh như vận động trị liệu, hoạt động trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, châm cứu, y học cổ truyền giúp cho quá trình phục hồi thần kinh mạnh mẽ hơn, giúp bệnh nhân giảm di chứng, tái hoà nhập công đồng tốt hơn.
6. ĐIỀU TRỊ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG THẦN KINH SAU ĐỘT QUỴ KẾT HỢP Y HỌC CỔ TRUYỀN VÀ Y HỌC HIỆN ĐẠI
Theo chỉ dẫn điều trị hiện nay, bệnh nhân đột quỵ cần được PHCN sớm trong vòng 24h đến 48h sau khi đột quỵ xảy ra nếu tình trạng bệnh nhân cho phép. Quá trình PHCN thần kinh này sẽ giúp thúc đẩy tái sinh thần kinh, mềm dẻo thần kinh → giúp bệnh nhân giảm tàn tật, tái hoà nhập cộng đồng tốt hơn.
Các biện pháp PHCN thần kinh hiện nay:
- Vận động trị liệu
- Hoạt động trị liệu
- Ngôn ngữ trị liệu
- Điện châm thuỷ châm kết hợp cùng thuốc công nghệ sinh học dựa trên y học bằng chứng Cerebrolysin
Các biện pháp điều trị hiện nay đều khuyến cáo dựa trên y học bằng chứng. Cerebrolysin là một thuốc dinh dưỡng và bảo vệ thần kinh có y học bằng chứng, do đó được chọn lựa để thuỷ châm. Trong chỉ dẫn điều trị nhồi máu não cấp của Mỹ (AHA/ASA) năm 2013, nhiều thuốc bảo vệ thần kinh thảo luận chưa cho bằng chứng, chỉ Cerebrolysin được thảo luận là có tác dụng và an toàn.
Hiện nay, Cerebrolysin là thuốc dinh dưỡng và bảo vệ thần kinh duy nhất được khuyến cáo chính thức trong các chỉ dẫn điều trị uy tín của Tây Âu và Bắc Mỹ (Áo - Đức -Canada) về điều trị đột quỵ nhồi máu não giai đoạn cấp và bán cấp, với mức độ bằng chứng cao (1a,1b).
7. THỦY CHÂM CEREBROLYSIN TRONG ĐIỀU TRỊ ĐỘT QUỴ NÃO
Cerebrolysin đã được sử dụng thuỷ châm điều trị đôt quỵ não từ hơn hai mươi năm nay tại bệnh viện Châm cứu trung ương. Điều trị kết hợp Đông Tây y giữa châm cứu thuỷ châm cùng Cerebrolysin đã mang lại phục hồi tốt cho hàng ngàn bệnh nhân sau đột quỵ. Đặc biệt thuỷ châm Cerebrolysin rất an toàn, trong nhiều năm điều trị chưa từng xảy ra các dị ứng hay phản ứng bất lợi của thuốc.
Cerebrolysin được thuỷ châm phổ biến trong điều trị ĐỘT QUỴ NÃO VÀ NHIỀU BỆNH LÝ THẦN KINH tại bệnh viện Châm Cứu Trung ương từ năm 2000 đến nay.
Liệu trình thường quy cho bệnh nhân đột quỵ:
- Thuỷ châm Cerebrolysin huyệt Phong trì và huyệt Dương lăng tuyền.
- 1 liệu trình từ 10 đến 30 lần.
8. KẾT LUẬN:
Kết hợp Y học cổ truyền và Y học hiện đại dựa trên y học bằng chứng trong điều trị đột quỵ não sẽ giúp cho bệnh nhân phục hồi chức năng tốt, giảm những di chứng, trở về với cuộc sống, tái hoà nhập cộng đồng.
